Vorige week is Paul Janssen, contractmanager van het boorcontract, gedechargeerd. ‘Een zeer belangrijke stap in de voortgang van de aanleg van de Noord/Zuidlijn’, noemde algemeen directeur Peter Dijk het. Aan de hand van stellingen werd door het directieteam van Dienst Metro en Paul Janssen nog eens stilgestaan bij een aantal lessen. Eind deze maand volgt een interview met Janssen. Hier vast een impressie van de discussie die de stellingen opleverden.

‘De verhouding tussen een projectorganisatie en een lijnorganisatie is als die tussen een columnist en de hoofdredacteur. Waarbij de columnist de grenzen opzoekt, procedures ter discussie stelt en soms over de schreef gaat, maar altijd het projectdoel voor ogen heeft. Dat doel heiligt de middelen.’ Alle middelen? ‘Nee, dat niet’, vindt ook Janssen die de stelling zelf inbracht. ‘Wij werken met gemeenschapsgeld, dus dat brengt extra verantwoordelijkheid met zich mee. Om dat te kunnen doen moeten alle beschikbare middelen naar mijn idee wel altijd bespreekbaar kunnen zijn.’

Controverse
Deze stelling schetst niet alleen een goed beeld van de dechargebijeenkomst, maar ook van de persoon Paul Janssen. Hij staat bekend als iemand die de controverse niet schuwt en de grenzen graag opzoekt. Maar past dat karakter eigenlijk wel in een publieke omgeving? Een omgeving waarin je je nu eenmaal aan meer regels dient te houden dan in een private omgeving. Waar je met gemeenschapsgeld werkt en je daar dus ook continu voor moet verantwoorden. En waarin je gedrag bovendien ook nog eens regelmatig onder het vergrootglas ligt? ‘Juist daar’, vindt Janssen. ‘Als je in dit soort projecten de grenzen niet opzoekt, komt er niets van terecht.’

Putdeksels
Als projectteam hang je volgens Janssen namelijk altijd onder een organisatie die bol staat van de regels. ‘Regels die ooit bedacht zijn om het gewone leven voort te laten kabbelen, maar die voor projecten van deze omvang volstrekt onwerkbaar zijn.’ Kenmerkend voor dit soort projecten is namelijk dat ze incidenteel zijn, terwijl de regels juist bedacht zijn om structuur te brengen. En dat bijt elkaar volgens Janssen. ‘Die regels zijn nooit opgeschreven met het oog op dit soort projecten.’ Daardoor zijn het volgens hem regels die misschien heel goed werken bij de inkoop van putdeksels, maar niet altijd voor het aanleggen van een metrolijn. ‘Ik ben van mening dat incidentele projecten van deze omvang er juist bij gebaat zijn wanneer we ons af en toe níet aan de regels houden.’

Voorbeelden
Maar over wat voor regels heeft Janssen het concreet? En waar liggen voor hem de grenzen dan? Voor Jansen is dat duidelijk. ‘Zolang je kunt verantwoorden dat de beslissingen die je neemt goed zijn voor het project, dan is dat binnen de grenzen van het aanvaardbare.’ Dat je in een project van deze omvang vaak geen meerwerk kunt opdragen zolang je geen schriftelijk akkoord hebt voor de hoogte van het bedrag. Of dat de vergunning heilig is, ook als de eisen in de vergunning in de loop der jaren achterhaald zijn. En dat de aanbestedingsregels ook gelden bij het inhuren van specialistisch personeel in dit kleine vakgebied. Dat zijn voor hem allemaal voorbeelden van regels die niet goed zijn voor het project en daardoor wat hem betreft waar nodig altijd ter discussie gesteld mogen worden.

Paul Janssen Foto: Frank Lodder

Antenne
‘Als projectorganisatie heb je meer belangen te dienen dan enkel het belang van je projecten’, werpt een van de directieleden tegen. ‘Je hebt een publieke taak en daarmee ook de verantwoordelijkheid én verantwoordingsplicht voor het zo goed mogelijk uitvoeren ervan. Regels kunnen daar ook bij helpen. Ze dwingen ons om verantwoorde keuzes te maken, om gefundeerd te onderbouwen waarom je iets wel of juist niet doet. Als dat aan de buitenwereld niet goed uit te leggen is, is het aan ons om beter ons best te doen. Ofwel door met een betere oplossing te komen, of met een beter verhaal. Het is dus nooit voldoende wanneer je het er intern over eens bent dat iets goed is voor het project; we zullen de buitenwereld altijd mee moeten nemen.’ Elke project- of contractmanager zou daar volgens hem dan ook een goede antenne voor moeten hebben.

Schijn
De inhuur van het personeel kan daar volgens een ander een voorbeeld van zijn. ‘Wij kunnen allemaal los van elkaar vanuit het projectbelang een integere reden hebben om iemand in te huren die wij kennen. Maar met zo’n houding ontneem je jezelf ook de kansen om nieuw talent te ontdekken, het netwerk te vergroten en daarmee het vakgebied verder te ontwikkelen. De aanbestedingsregels zijn er ook om die kleine vijver waar wij uit vissen gezond te houden. Financieel, maar ook in de kwaliteit van het aanbod. En als dan na die aanbestedingsronde alsnog blijkt dat jouw kandidaat inderdaad de beste voor die positie is, heb je misschien wat tijd verloren, maar je kunt ook voor jezelf én de buitenwereld verantwoorden dat je de beste keuze gemaakt hebt.’

Tussen de lijntjes
En hoe moet het volgens Janssen dan eigenlijk wel? Geen regels? Of de regel dat de projectmanager het mandaat krijgt om bepaalde regels te overschrijden? ‘Nee’, zegt Janssen. ‘Daarmee bedenk je een nieuwe regel om een andere regel op te heffen, daar schiet je niets mee op.’ Zijn stelling gaat dan ook niet zozeer over de regels, maar over de manier waarop projectmanager en organisatie daar vervolgens mee omgaan. Niet rigide en volgzaam, maar met gezond wantrouwen en een kritische houding. ‘Ik ben er niet tegen om tussen de lijntjes te kleuren, maar als de lijntjes op de verkeerde plek staan, moet je ze wel ter discussie kunnen stellen.’

Vraag voor Janssen?
Na het zetten van zijn handtekening is het boorcontact definitief afgesloten. Paul Janssen is inmiddels projectdirecteur bij de Rotterdamsebaan en daarmee dus zelf ‘de hoofdredacteur’ geworden. Hoe gaat hij om met zijn eigen columnisten? Wij zijn benieuwd welke lessen hij vanuit de Noord/Zuidlijn meeneemt naar dat project. En welke grenzen hij daar opzoekt. Eind van de maand volgt er op deze plek een interview met hem daarover. Heb jij een vraag voor Janssen? Stel hem hier, dan nemen we die mee.

Meer lezen?
Geïnteresseerd in het boorcontract? Lees dan de eerder verschenen artikelen op deze website Hoe manage je een complex boorcontract en gericht sturen op ervaringsvakgebied